Fot. Fotolia
Media zasypują nas reklamami suplementów diety. Mają one wspomagać odchudzanie, koncentrację, pamięć, stan skóry, włosów, paznokci, pracę wątroby czy innych narządów. Czym są suplementy diety i na co warto zwrócić uwagę podczas zakupów?
Suplement diety
Definicję suplementu diety podaje Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006r. Jest to środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin, minerałów lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny. Występuje on w postaci kapsułek, tabletek, drażetek, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem itp.
W definicji tej wynika, że suplementy diety należą do żywności, a nie do leków. Jest to informacja bardzo ważna, ponieważ instytucją kontrolująca suplementy diety jest właśnie Główny Inspektorat Sanitarny. Producent, chcąc wprowadzić suplement diety na rynek nie musi wykonywać kontroli jakości, przeprowadzać badań klinicznych ani sprawdzać interakcji z lekami. Nie musi tez podawać działań niepożądanych suplementu. W praktyce oznacza to, że nie wiadomo, czy dany suplement w ogóle wykazuje korzystny wpływ na organizm człowieka. Nie można też przewidzieć konsekwencji łączenia go z lekami czy innymi suplementami.
Podział suplementów diety ze względu na działanie:
- suplementy wspomagające odchudzanie (np. wyciąg z zielonej kawy, ekstrakt z czerwonej herbaty, wyciąg z owoców ananasa),
- suplementy wspomagające pracę układu odpornościowego (np. witamina C, rutyna, cynk, mleczko pszczele),
- suplementy opóźniające procesy starzenia się organizmu (lecytyna, koenzym Q10, antyoksydanty),
- suplementy wspierające prawidłowe funkcjonowanie narządu ruchu (np. glukozamina, chondroityna),
- suplementy poprawiające koncentrację i wzmacniające witalność (np. kofeina, cholina, magnez, żeń-szeń),
- suplementy regulujące pracę układu krążenia(np. wit. B6, sterole i stanole roślinne),
- suplementy wspierające pracę układu pokarmowego (np. probiotyki, błonnik pokarmowy),
- suplementy poprawiające wygląd skóry, włosów, paznokci (np. witamina E, nienasycone kwasy tłuszczowe)
- suplementy wspomagające proces widzenia (np. luteina, zeaksantyna)
- suplementy dla osób aktywnych fizycznie (np. kreatyna, karnityna, HMB)
- suplementy zmniejszające ryzyko osteoporozy (np. witamina D, wapń).
Znakowanie suplementów diety
Na opakowaniu suplementu diety powinny znaleźć się następujące informacje:
- określenie „suplement diety”;
- nazwa kategorii składników odżywczych lub substancji charakteryzujących produkt;
- porcja produktu zalecana do spożycia w ciągu dnia;
- ostrzeżenie dotyczące nieprzekraczania porcji zalecanej do spożycia;
- stwierdzenie, że suplementy diety nie mogą być stosowane jako zamiennik zróżnicowanej diety;
- stwierdzenie, że suplementy diety powinny być przechowywane w sposób niedostępny dla dzieci.
Znakowanie i reklama suplementów nie może sugerować, że posiadają one właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia.
Jak wybrać skuteczny i bezpieczny suplement diety?
Przed kupnem suplementu diety warto zastanowić się najpierw, czy dany suplement rzeczywiście jest dla twojego zdrowia niezbędny. Warto w tym celu skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem i wykonać badania potwierdzające niedobór danej witaminy czy składnika mineralnego w organizmie. Może się bowiem okazać, że występujące dolegliwości, które łączy się z niedoborami witamin czy minerałów, są konsekwencją stanu chorobowego, który należy leczyć lekami, a nie suplementami.
Niestety nigdy nie można mieć pewności, że informacje podane przez producenta na opakowaniu są zgodne w rzeczywistością. Warto jednak wybierać suplementy sprawdzonych producentów, najlepiej takich, którzy zajmują się również produkcją leków (wymaga ona bowiem dostosowania się do bardziej rygorystycznych wymagań produkcji). Atutem może być również fakt, że dany producent poddaje swoje suplementy badaniom klinicznym.
Wybierając suplement diety warto również zwracać uwagę na formę, w jakiej dany składnik w nim występuje. Istnieją bowiem formy lepiej i gorzej przyswajalne przez organizm człowieka. Przykładem mogą być suplementy magnezu: związki nieorganiczne (np. tlenek magnezu, węglan magnezu) są wchłaniane w bardzo małym odsetku (ok. 3-40% w zależności od związku), natomiast związki organiczne (np. mleczan magnezu, cytrynian magnezu) są przyswajalne w blisko 90%.
Kolejnym aspektem, na który warto zwrócić uwagę jest dawka danej substancji w suplemencie diety. Preparat, który w zalecanej porcji dostarcza niewielką ilość witaminy czy składnika mineralnego (np. 10% zalecanego dziennego spożycie) może nie wywierać żadnego wpływu na zdrowie. Z drugiej strony, przyjmując kilka suplementów diety, które dostarczają 100% zalecanego dziennego spożycia danego składnika można doprowadzić do jego przedawkowania. Zawsze należy więc sprawdzać skład przyjmowanego suplementu, aby nie dublować przyjmowanych witamin czy minerałów.
Konsultację z lekarzem powinny odbyć osoby, które chorują na schorzenia przewlekłe (np. cukrzyca, miażdżyca) lub przyjmują jakiekolwiek leki. Suplementy diety mogą bowiem wchodzić w interakcje, zmieniając ich działanie.
Suplementy diety należy kupować wyłącznie w aptekach. Preparaty zakupione przez Internet, z niewiadomego źródła mogą zawierać substancje szkodliwe dla zdrowia lub życia (np. chińskie suplementy na odchudzanie mogą zawierać pochodne amfetaminy).
Suplementy mogą być wsparciem zdrowej diety, ale nie powinny jej zastępować. Należy stosować je tylko w uzasadnionych przypadkach, najlepiej po konsultacji z dietetykiem lub lekarzem. Warto pamiętać, że suplementy to nie leki, a więc nie leczą.